Wat is een mantelzorgwoning? Voordelen, regels en praktische tips

Een herkenbaar dilemma voor veel mantelzorgers.

Steeds vaker rijdt Bas na zijn werk langs bij zijn vader. Even helpen met het avondeten, medicijnen klaarleggen en samen een kop koffie drinken. De rit duurt maar twintig minuten, maar op drukke dagen voelt het als twee uur. Bas vraagt zich af: “Zou het makkelijker zijn als mijn vader bij ons in de tuin een kleine woning had?”

Wat is een mantelzorgwoning?

Een mantelzorgwoning is een zelfstandige woning op het terrein van de mantelzorger of de zorgvrager. Denk aan een prefab unit in de achtertuin, een verbouwde garage of een kleine aanbouw.
De zorgvrager heeft een eigen keuken, badkamer en leefruimte, maar woont vlakbij. Zo kun je als mantelzorger makkelijker helpen, zonder je eigen leven volledig op te geven.

Voordelen op een rij

• Minder reistijd en meer rust

• Altijd in de buurt bij noodsituaties

• Betere balans tussen zorg en privé

• Zelfstandigheid en privacy voor de zorgvrager

Wat zijn de regels?

Sinds 2014 mag je in de meeste gevallen zonder omgevingsvergunning een mantelzorgwoning plaatsen. Dat mag vaak alleen als er sprake is van een erkende mantelzorgsituatie.
De woning moet voldoen aan bepaalde bouwregels.

Zolang de woning als mantelzorgwoning wordt gebruikt:

• krijgt zij geen eigen adres of huisnummer,

• mag ze niet worden verhuurd,

• en moet ze vaak worden verwijderd of aangepast als de mantelzorgsituatie eindigt.

Gemeenten mogen daarnaast eigen regels hebben over afmetingen, plaatsing en materialen. Informeer daarom altijd bij je gemeente of er lokale uitzonderingen zijn.

Checklist: is een mantelzorgwoning iets voor jullie?

• De zorgvrager heeft dagelijks of regelmatig hulp nodig.

• Jij of iemand in je omgeving is bereid die zorg te bieden.

• Er is voldoende ruimte op het erf.

• Jullie willen dicht bij elkaar wonen, maar met behoud van privacy.

• Je staat open voor overleg met de gemeente en de buurt.

Praktische stappen

1. Breng de zorgbehoefte in kaart. Een formele Wmo- of Wlz-indicatie is niet verplicht, maar kan helpen om de zorgsituatie te onderbouwen.

2. Controleer het erf. Is er voldoende ruimte en voldoet het aan de bouwregels?

3. Overleg met de gemeente. Bijvoorbeeld via het Omgevingsloket.

4. Betrek de zorgvrager. Bespreek wensen, grenzen en verwachtingen.

5. Vraag advies. Bijvoorbeeld via MantelzorgNL of het lokale steunpunt mantelzorg.

Ervaring van een mantelzorger

Zoals één mantelzorger het samenvatte:  Sinds mijn moeder in de mantelzorgwoning woont, voel ik me rustiger. Ze is dichtbij, maar we hebben allebei onze ruimte.

Belangrijke aandachtspunten

• Prefab woningen kosten vaak tussen €30.000 en €90.000, afhankelijk van grootte en afwerking.

• Vraag na of er subsidies of belastingvoordelen zijn.

• Denk aan toekomstige zorg: is de woning levensloopbestendig en flexibel in gebruik?

Meer weten of advies nodig?

• MantelzorgNL – informatie en ondersteuning voor mantelzorgers

• Omgevingsloket.nl – check bouwregels en vergunningsplicht

• Je gemeente – beleid, vergunningen en hulp via de Wmo

• Valtes-app – Maakt lokale informatie inzichtelijk op basis van jouw situatie