Taboe Top Tien – Het verlaten van je zieke partner

Als mantelzorger kun je tegen heel wat zaken aanlopen waar niet over gesproken wordt: dit zijn taboes. Je kunt denken dat je de enige bent die hiermee zit, je schuldig en eenzaam voelen. Terwijl dat vaak niet nodig is, want er zijn veel meer mensen die met dezelfde dingen als jij worstelen. 

Jessica van Hooff interviewde voor haar boek De Partner 65 zorgende partners en zorgprofessionals, waarbij ze heel wat taboes voorbij zag komen. Ze liep er ook zelf tegenaan tijdens de ziekte van haar man. In de reeks ‘Taboe Top Tien’ daarom een aantal situaties uit haar boek ‘De Partner’ te bestellen bij Bol.com en elke boekhandel in Nederland.

Er zijn heel wat taboes waar je als mantelzorger tegenaan kunt lopen, maar het verlaten van je zieke partner staat denk ik wel met stip op nummer 1. Bovendien heeft de omgeving daar vaak een ongezouten mening over, terwijl ze geen idee heeft hoe het is om elke dag in jouw schoenen te staan.

Zo sprak ik Marjan*, destijds eind twintig, met een man die psychoses kreeg. Tijdens zo’n psychose probeerde hij haar tijdens een etentje met haar familie te vermoorden met een mes. Gelukkig kon de familie ingrijpen en overleefde ze zijn aanval. De psychotische periodes volgden elkaar op, afgewisseld met periodes waarin hij opgenomen was en volkomen afgevlakt werd door medicatie. Haar liefde veranderde in medelijden en het uitzichtloze van de situatie deed haar de das om, want het was niet duidelijk of hij ooit zou genezen. Ze wilde niet de rest van haar leven aan deze man opofferen en met hem kinderen krijgen vond ze geen optie. Hun vrienden en haar schoonfamilie lieten haar bij de scheiding vallen als een baksteen. Haar eigen familie, die ook haar kant van het verhaal kon en wilde zien, steunde haar door dik en dun.

Mary* had al geen goed huwelijk toen haar man kanker kreeg. Naar de buitenwereld toe was hij de joviale man, maar haar behandelde hij afstandelijk en vernederend, ook waar de kinderen bij waren. Hij had een vorm van autisme, waardoor ze emotioneel veel tekort kwam. Ze wilde eigenlijk al bij hem weg, maar toen kreeg hij kanker en daarmee werd voor haar de drempel om weg te gaan torenhoog. Hij onderging verminkende operaties aan zijn gezicht en werd nog moeilijker in de omgang. Uiteindelijk zeiden zelfs haar (puber)kinderen: mam, waarom ga je niet bij hem weg? Ze zagen dondersgoed hoe hij haar behandelde. Toen ze aandacht kreeg van een andere man (waar ze overigens niet op inging), werd ze zich bewust dat een relatie er ook anders uit kon zien. Dat werd voor haar een keerpunt. Negen jaar na zijn operaties was voor haar eindelijk de maat vol en scheidde ze van hem, terwijl hij niet genezen was van kanker. Veel mensen vonden het erg dat ze bij hem wegging. Maar Mary dacht: ‘Ik heb genoeg geleden, ik ga. Niet omdat hij ziek is, maar omdat hij een vreselijke man is.

Zorgprofessionals die ik interviewde gaven aan dat ze vooral zien dat de zorgende partner afhaakt als óf de relatie niet goed is óf als de zieke een andere persoonlijkheid krijgt. Ook de levensfase kan een rol spelen evenals de ernst van de beperkingen van de partner. Ben je jong en wil je nog kinderen, kan dat dan met deze partner? Wil je voor de rest van je leven voor hem of haar zorgen en je eigen leven opzij zetten? 

Bij mensen met niet aangeboren hersenletsel, bijvoorbeeld door een hersenbloeding, kunnen persoonlijkheid en denkvermogen volkomen veranderen en zie je dat het percentage gestrande huwelijken hoog is. Er is dan geen sprake meer van een gelijkwaardige relatie en voor de gezonde partner is het bijna niet te doen om te blijven. Bij partners van mensen met dementie zie je dat vrijwel niet, terwijl ook daar persoonlijkheid en denkvermogen veranderen. Zij hebben vaak al een heel leven samen achter de rug en willen de ander niet in de steek laten. 

Mensen blijven vaak bij elkaar omdat ze denken dat het zo hoort, ook als de liefde onderhand verpieterd is. Maar je hoeft niet je hele leven op te offeren voor de ander en het is niet de bedoeling dat je er zelf aan onderdoor gaat. Ook zorgende partners hebben grenzen en soms is scheiding de enige manier om zelf overeind te blijven of om jezelf niet te verliezen. Het is dan niet vreemd dat je gaat. En soms is scheiding de enige optie voor je eigen veiligheid of die van je kinderen. 

Als je gaat, bedenk dan wel: hoe ga je weg en hoe laat je je partner achter? Laat je iemand aan zijn lot over of zorg je dat er ondersteuning is? 

* gefingeerde namen