Taboe Top Tien – Mishandeling door de zieke partner

Niet alleen kan de zorgende partner de zieke gaan mishandelen, andersom komt het ook voor. Dit kan komen door bijvoorbeeld ontremming, wanen of frustratie ten gevolge van o.a. dementie, niet aangeboren hersenletsel en hersentumoren.

Als je verkouden bent of griep hebt kun je al een stuk minder begripvol en geduldig worden naar de ander, laat staan als je veel pijn hebt, stress door (het verloop van) je ziekte, je vermoeid bent en je lijf vol medicatie zit. Je wereld wordt kleiner en de partner is soms de enige aan wie de zieke kan laten zien hoe hij of zij zich werkelijk voelt. Dan gaan de maskers af. Hoe meer decorum iemand verliest door ziekte, dementie enzovoorts, hoe rauwer dat gaat. 

Frederieke Schuijt*, verzorgende IG, vertelt over wat ze in het verpleeghuis waar ze werkte meemaakte.

‘Mensen met dementie kunnen schelden, slaan, schoppen, bijten, krabben en spugen naar partners en verzorgenden. Ik heb dat vaak gezien. Als je oververmoeid bent is het moeilijk om jezelf te beheersen en je te blijven realiseren dat het de ziekte is, niet de persoon. Als de zieke thuis dit soort gedrag begint te vertonen, is het een signaal voor de gezonde partner om afstand te nemen, extra hulp aan te vragen.’

Toen ze in de thuiszorg werkte, maakte ze mee dat een man die door een beroerte afasie had (daarbij is het taalcentrum in de hersenen aangetast), niet meer aan zijn vrouw duidelijk kon maken wat hij wilde. Ze probeerde van alles om hem te begrijpen, maar slaagde daar niet in. ‘Uiteindelijk werd hij woest en trok haar aan haar haren dwars door het huis heen. Hij was totaal gefrustreerd, waardoor hij zijn vrouw dit aandeed.’  

Linda* vertelt over haar man met dementie: ‘Mijn man herkende me niet toen ik ’s nachts na toiletbezoek weer terug in bed wilde stappen. Hij dacht dat ik een inbreker was en werkte me met geweld de slaapkamer uit. Ik ben toen maar beneden gaan slapen en de volgende ochtend was hij verbaasd dat ik niet in bed lag. Hij kon zich niets herinneren van wat zich die nacht had afgespeeld.’

Als de zieke psychiatrische problemen heeft, kan dat er voor de omgeving flink inhakken. Je kan dan te maken krijgen met geestelijke mishandeling in de vorm van schelden, kleineren, manipuleren, emotionele chantage, evenals fysieke bedreiging en mishandeling en zelfs (poging tot) moord. 

Harm* vertelde me wat hem overkwam met zijn toenmalige vrouw. Zij was verslaafd aan alcohol en medicijnen en kreeg psychoses, waarin ze flink gewelddadig werd. 

‘Toen ik zei dat ik de relatie wilde stoppen, ontspoorde ze helemaal. Ze heeft me gestalkt, er zijn bizarre dingen gebeurd. Ze wilde me vermoorden en heeft me drie jaar lang flink bedreigd. De politie meldde me aan bij Veilig Thuis, omdat ze zagen dat ik gevaar liep. Het nam me in beslag en ik was soms echt bang, ook in mijn eigen huis. Ze was manipulatief en stookte ons als gezin tegen elkaar op. Uiteindelijk is ze uit huis gegaan en kreeg een flatje verderop in de stad. De kinderen bleven bij mij wonen. Maar opeens stond ze weer voor de deur en wilde naar binnen. Ik was niet thuis en mijn zoon (19) scheet in zijn broek voor haar, want ze was knettergek en ongeremd. De politie kwam erbij en zei: zoek de confrontatie met haar op en als ze je aanvliegt, kunnen we haar meenemen. Dat is ook gebeurd en ze hebben haar meegenomen. Dat was heel heftig voor mijn kinderen.’

Het is niet makkelijk om te praten over geestelijke of lichamelijke mishandeling door je zieke partner. ‘Je hangt de vuile was niet buiten,’ maar als je wilt dat het stopt, moet je dat dus wél doen. Je partner is zichzelf niet meer, alleen ziet de buitenwereld dat niet altijd. De zieke kan aan de buitenwereld een heel ander plaatje presenteren dan wanneer jullie samen zijn. Ga in gesprek met je huisarts en vertel wat er aan de hand is en wat dat met jou doet. Maak het niet kleiner dan het is. Je huisarts kan vervolgens kijken welke hulp ingeschakeld kan worden. 

*gefingeerde namen